Quản trị phát thải: Nền tảng cho quyết định chiến lược

Trong giai đoạn phát triển trước đây, tác động môi trường thường được xem là yếu tố “bên ngoài” hoạt động kinh doanh, ít được đưa vào các quyết định quản trị cốt lõi. Tuy nhiên, khi các tiêu chuẩn ESG, yêu cầu minh bạch thông tin và cam kết phát triển bền vững trở thành điều kiện tham gia thị trường, doanh nghiệp không thể tiếp tục tiếp cận vấn đề môi trường theo cách cảm tính. Đo lường tác động môi trường, đặc biệt là phát thải, đang dần trở thành một nội dung quản trị bắt buộc, gắn trực tiếp với rủi ro, chi phí và lợi thế cạnh tranh dài hạn.

1. Từ chi phí môi trường đến rủi ro kinh doanh

1.1. Phát thải không còn là chi phí “ẩn”

Trong nhiều doanh nghiệp, chi phí môi trường thường bị phân tán trong các khoản chi vận hành như điện, nhiên liệu, logistics hoặc xử lý chất thải. Khi chưa hiểu rõ nguồn gốc và tác động của các khoản chi này, chúng dễ bị xem nhẹ và không được quản lý một cách hệ thống.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, phát thải đang dần được “hiện hình” thành các chi phí tuân thủ, chi phí đầu tư cải tiến công nghệ. Đây là những khoản chi trực tiếp liên quan đến việc doanh nghiệp đáp ứng các quy định môi trường và nâng cao hiệu quả vận hành.

Thậm chí, phát thải còn có thể trở thành chi phí cơ hội nếu doanh nghiệp bị loại khỏi chuỗi cung ứng do thiếu dữ liệu và quản lý minh bạch. Xem chi tiết: Phát thải là gì?

1.2. Rủi ro pháp lý và rủi ro thị trường

Nhiều quốc gia và khu vực đã và đang áp dụng các cơ chế kiểm soát phát thải chặt chẽ hơn, từ thuế carbon, hạn ngạch phát thải đến yêu cầu báo cáo bắt buộc. Doanh nghiệp không có dữ liệu phát thải đáng tin cậy sẽ gặp khó khăn khi đáp ứng các quy định này, dẫn đến rủi ro pháp lý và gián đoạn hoạt động kinh doanh.

Song song đó, thị trường cũng đang tạo áp lực ngược. Khách hàng, đối tác và nhà đầu tư ngày càng ưu tiên các doanh nghiệp có chiến lược môi trường rõ ràng, minh bạch và có thể chứng minh bằng dữ liệu. Phát thải, vì vậy, đã trở thành một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến thương hiệu và khả năng cạnh tranh.

2. Các chỉ số môi trường doanh nghiệp cần quan tâm

2.1. Khí nhà kính trong hoạt động vận hành

Chỉ số đầu tiên và quan trọng nhất là lượng khí nhà kính phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh và vận hành hàng ngày. Đây là nhóm chỉ số phản ánh mức độ sử dụng năng lượng, hiệu quả công nghệ và kỷ luật vận hành của doanh nghiệp. Nếu không đo lường thường xuyên, doanh nghiệp khó xác định được đâu là khâu gây lãng phí lớn nhất.

2.2. Năng lượng tiêu thụ và hiệu suất sử dụng

Tiêu thụ năng lượng không chỉ ảnh hưởng đến chi phí mà còn là nguồn phát thải chính trong nhiều ngành. Việc theo dõi chi tiết mức tiêu thụ điện, nhiên liệu theo từng bộ phận, dây chuyền hoặc dự án giúp doanh nghiệp nhận diện rõ các điểm cần cải tiến, từ đó tối ưu chi phí song song với giảm tác động môi trường.

2.3. Dấu chân môi trường trong toàn bộ chuỗi giá trị

Bên cạnh các chỉ số nội bộ, doanh nghiệp ngày càng cần quan tâm đến tác động môi trường trong toàn bộ vòng đời sản phẩm và chuỗi cung ứng. Đây là lúc carbon footprint trở nên đặc biệt quan trọng. Dấu chân carbon cho phép doanh nghiệp nhìn nhận phát thải một cách toàn diện, bao gồm cả các nguồn gián tiếp từ nhà cung cấp, vận chuyển và phân phối, thay vì chỉ tập trung vào phạm vi nhà máy hay văn phòng.

3. Chuẩn hóa phương pháp tính để tránh “greenwashing”

3.1. Vì sao cần chuẩn hóa phương pháp đo lường

Khi mỗi doanh nghiệp tự xây dựng một cách tính phát thải khác nhau, các con số đưa ra sẽ thiếu khả năng so sánh và dễ gây nghi ngờ về độ tin cậy. Trong bối cảnh thị trường ngày càng cảnh giác với các tuyên bố “xanh”, việc thiếu chuẩn hóa có thể khiến doanh nghiệp đối mặt với rủi ro “greenwashing” – truyền thông môi trường không đi kèm dữ liệu xác thực.

3.2. Vai trò của hệ số quy đổi chuẩn quốc tế

Để đảm bảo tính minh bạch và nhất quán, doanh nghiệp cần sử dụng các hệ số quy đổi được công nhận rộng rãi. Trong đó, hệ số phát thải CO2 theo IPCC là nền tảng quan trọng giúp chuyển đổi dữ liệu hoạt động (như tiêu thụ nhiên liệu, điện năng) thành lượng phát thải CO₂ tương đương theo chuẩn quốc tế. Việc áp dụng hệ số chuẩn không chỉ giúp số liệu chính xác hơn mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho báo cáo, kiểm toán và so sánh giữa các kỳ hoặc giữa các doanh nghiệp.

3.3. Đo lường là nền tảng cho mục tiêu trung hòa dài hạn

Mục tiêu cuối cùng của nhiều doanh nghiệp hiện nay không dừng lại ở việc báo cáo phát thải, mà hướng đến chiến lược carbon neutral trong dài hạn. Tuy nhiên, trung hòa phát thải không thể đạt được bằng cam kết chung chung. Chỉ khi có hệ thống đo lường bài bản, doanh nghiệp mới có thể xác định lộ trình giảm phát thải, lựa chọn giải pháp phù hợp và đánh giá hiệu quả một cách thực chất.

4. Quản trị tác động môi trường trong doanh nghiệp hiện đại

Đo lường tác động môi trường không còn là hoạt động mang tính kỹ thuật đơn lẻ, mà đã trở thành một phần không thể tách rời của quản trị doanh nghiệp hiện đại. Từ việc nhận diện phát thải như một yếu tố rủi ro, xây dựng bộ chỉ số môi trường phù hợp cho đến chuẩn hóa phương pháp đo lường theo các chuẩn quốc tế, doanh nghiệp đang từng bước chuyển từ tư duy đối phó sang quản trị chủ động.

Khi dữ liệu môi trường được sử dụng như một cơ sở ra quyết định chiến lược, doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu tuân thủ mà còn tạo dựng nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Bài viết cùng chủ đề:

Quản trị vận hành

Tìm kiếm